In de rubriek ‘Inspiratie’ op onze website presenteren we u mensen die ons inspireren. Vaak mensen die op een andere manier in het leven en een professie staan dan wij organisatieadviseurs en interim-managers. Deze keer gaat het om een collega, Eva van der Fluit (1958). Zij is organisatieadviseur en, zoals ze zelf zegt, is haar specialisatie ‘het alignen van professionals bij organisatieverandering, conflict of professionalisering’.
Eva studeerde psychologie en bedrijfskunde. Op 20 januari 2016 promoveerde zij aan de Universiteit van Utrecht op het proefschrift Professionals en ‘the sweet spot of conflict’, een etnografische studie onder vliegers.
‘In mijn werk draait het om ongeschreven regels en impliciete praktijken binnen organisaties. Die fenomenen geven bij verandering gas en remmen tegelijk. Het gaat er om dat soort dingen boven water te halen en te gebruiken.’
‘Voor mij is belangrijk dat alle stakeholders binnen en buiten de organisatie bij de analyse en aanpak van problemen worden betrokken. The whole system in the room. Iedereen die stukjes van de puzzel heeft moet meedoen. Dat geeft een veel rijker beeld van de werkelijkheid van de organisatie dan wanneer je alleen met het management praat. Je hebt het perspectief van al die betrokkenen nodig om de organisatie te veranderen. Dat is trouwens heel iets anders dan een bottom-up-benadering, want je doet het samen.’
‘Mijn eerste boek ging over ‘Vertrouwen in professionals’. In die tijd werd ik in de praktijk geconfronteerd met vooral destructieve kanten van conflicten, wantrouwen, negativisme, weglekken van energie, enz. Vertrouwen en conflict zijn twee kanten van dezelfde medaille. Van daaruit kwam ik op het idee onderzoek te gaan doen naar de werking van conflicten binnen organisaties. Wanneer betekent een conflict het begin van een verbetering en vernieuwing en onder welke omstandigheden richt het organisaties en relaties ten gronde.’
‘Naarmate ik ouder word, worden culturele en sociale componenten in mijn werk belangrijker dan de inhoud.’
‘Ik heb gezocht naar een plaats waar ik mijn promotieonderzoek op kon richten, waar professionals conflicten zelf moeten oplossen. Waar de contouren van de situatie vast staan. Situaties waar mensen niet weg kunnen lopen en waar de consequenties van conflicten er echt toe doen. Een cockpit is zo’n extreme situatie: de onderlinge afhankelijkheid is groot, de consequenties van falen zijn enorm en de randvoorwaarden voor het werk zijn extreem goed georganiseerd. Ik had het geluk bij de KLM gehoor voor mijn ideeën te vinden.’
‘Ter vergelijking: het onderwijs is zo’n beetje de oudste industrie van de wereld en veel ouder dan de luchtvaart, maar is lang niet zo goed georganiseerd. Tja….ons leven hangt er ook niet van af. We gaan blijkbaar dingen pas echt goed regelen als ons leven ervan af hangt. De kwaliteit van werken in de luchtvaart heeft me verbaasd. Een dergelijk hoge kwaliteit kwam ik nog nooit tegen.’
‘Vliegers worden vanaf hun achttiende jaar gebrainwasht: Wij zijn feilbaar. We maken fouten. We moeten van fouten leren om beter te worden. Teamgenoten vormen een noodzakelijk vangnet. In die branche is men er in geslaagd het leren van fouten belangrijker te gaan vinden dan het verdoezelen. Er gebeuren in de luchtvaart wereldwijd ongeveer honderd ongelukken per jaar. Ieder ongeluk wordt gedeeld. Alles wordt in de volle breedte van deze internationale bedrijfstak geanalyseerd. Er heerst een just-culture. Onbedoelde ongelukken vanuit goede intenties worden gebruikt om van te leren. Bewuste en moedwillige overtredingen hebben persoonlijke consequenties.’
‘In de vliegerij wordt de cultuur bepaald door twee zich gelijktijdig voordoende verschijnselen. Er is een steile hiërarchie en tegelijkertijd is iedereen feilbaar – ook de captain – en is ieders inbreng onontbeerlijk om de collectieve intelligentie te mobiliseren die nodig is om het vliegtuig veilig te laten vliegen. Meestal ontstaan conflicten als de captain overschakelt van de gezamenlijke aanpak naar autoritaire besluiten.’
‘De sweet spot of conflict wordt gevormd door die componenten binnen een conflict, die een constructieve afwikkeling mogelijk maken: zaken als het gedeelde besef dat niemand de gehele realiteit kan overzien, een open mind, een veilige collegiale sfeer waarbinnen je elkaar zonder elkaar te veroordelen kan aanspreken, weinig stress van externe factoren (gebrekkige faciliteiten of rammelende organisatie) , vroeg in het conflict de zaak aanpakken, zodat het nog over de inhoud kan gaan en verstoorde relaties nog geen rol spelen, enz.’
‘Vliegers doen van alles om veilig te vliegen en maatschappijen doen van alles om dat mogelijk te maken en het bijeffect is dat ze die sweet spot of conflict weten te creëren.’
‘Wat de vliegerij onderscheidt van andere bedrijfstakken is dat iedereen zichzelf ziet als een feilbaar mens en het team als voorwaarde om die feilbaarheid zo klein mogelijk te houden.’
‘Interim-managers tonen voortdurend hun besluitvaardigheid en oplossend vermogen. Wetenschappers demonstreren voortdurend hun vermogen alles wat zich voordoet te bevragen. Vliegers laten voortdurend zien dat ze op hun prestaties reflecteren en dat ze willen leren van fouten.’
‘Mijn promotieonderzoek heeft me geleerd me bewust te zijn dat ik continu fouten maak, dat dat niet anders kan en dat ik de plicht heb in teams te werken en te leren.’
Publicaties van Eva van der Fluit:
Professional zoekt groei, 2008, ISBN 978-90-4301-508-0
Professionals en the sweet spot of conflict, 2015, ISBN 978-94-6203-975-9